Anna Włodarczyk

doktor, literaturoznawca i dydaktyk, adiunkt w Katedrze Polonistycznej Edukacji Nauczycielskiej, sekretarz i redaktor strony Ośrodka Multimodalnych Badań Edukacyjnych i Kulturowych WPUJ (OMBEiK) oraz współtwórca platformy Polonistyczny_MindTech. Koordynuje współpracę pomiędzy OMBEiK a Małopolskim Centrum Nauki Cogiteon. Od 2022 roku redaktor naukowy serii WUJ Narracje w Eduk@cji.

W latach 2016-2021 członek Pracowni Multimodalnych Strategii Edukacyjnych (PMSE) WPUJ. Od 2007 roku współzałożyciel serii Szkice Jagiellońskie. Przez wiele lat sprawowała funkcję koordynatora przedmiotu Technologia informacyjno-medialna w pracy nauczyciela polonisty oraz koordynatora ds. Festiwalu Nauki na Wydziale Polonistyki UJ. Od kilkunastu lat jest odpowiedzialna za budowę strony internetowej KPEN.

Od 2012 brała czynny udział w innych projektach badawczych Katedry Polonistycznej Edukacji Nauczycielskiej. Wielokrotna laureatka konkursów o dofinansowanie badań prowadzonych przez młodych naukowców i uczestników studiów doktoranckich, realizowała własne projekty badawcze z dotacji celowych dla młodych naukowców (MNISW). Uczestniczka projektu wdrożeniowego, realizowanego w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój, Oś III Szkolnictwo Wyższe dla Gospodarki i Rozwoju (POWR.03.01.00-00-KN01/18 „Profesjonalny polonista. Praktyka i personalizacja”). Obecnie realizuje projekty ze środków Inicjatywy Doskonałości UJ.

Prowadzi badania nad przemianami współczesnej dydaktyki w kontekście inspiracji filozoficzno-kulturowych, a także interdyscyplinarne badania w zakresie teorii interpretacji tekstów literackich oraz wykorzystania narzędzi technologii informacyjno-medialnych w warsztacie nowoczesnego polonisty. Zainteresowania naukowe oraz praca badawcza skupione są wokół zagadnień filozofii interpretacji i kulturowej teorii literatury, a w szczególności w obrębie ponowoczesnych kategorii interpretacyjnych jako narzędzi do badania tekstu i obrazu. Obejmują one następujące obszary badawcze: laboratorium tekstów kultury, ontologia tekstu i obrazu, międzyliterackie przestrzenie edukacji, sztuka detalu, narracja fotograficzna, sztuka interpretacji, etyka interpretacji, ponowoczesne kategorie interpretacyjne, nowe technologie i multimodalność.

Autorka książek

Etyka interpretacji tekstu literackiego. Postmodernizm. Humanizm. Dydaktyka, seria: Narracje w Eduk@cji, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.

Styl terapeutyczny w pracy nauczyciela polonisty, Kraków 2007.

Współredaktorka książek

Międzyliteratura jako przestrzeń dialogu. Studia dedykowane pamięci Profesor Anny Pilch, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2022.

Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.

Szkice o pograniczach nauki, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.

Wybrane publikacje naukowe

Artystyczne imaginaria Płonącej żyrafy: Dalí – Grochowiak – Pinińska-Bereś, w: Międzyliteratura jako przestrzeń dialogu .Studia dedykowane pamięci Profesor Anny Pilch, red. Włodarczyk Anna, Borowicz Sebastian, Wawer Karolina, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2022.

Dotknięcie człowieka – wskrzeszenie obrazu. Studium narracji pisanej fotografią Krzysztofa Millera, „Filoteknos” 2021.

Muzealne przestrzenie interpretacji. Obiekt. Doświadczenie. Narracja, w: Współczesny museion. Edukacja kulturowa z perspektywy uniwersytetu, muzeum, szkoły, red. Pilch Anna i Rusek Marta, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019

Etyka interpretacji jako doświadczanie lektury tekstu – studium praktyczne. Theodore Roethke „Walc mojego taty” (1942), w: Język – lektura – interpretacja w dydaktyce szkolnej, red. Jaskółowa Ewa, Wójcik-Dudek Małgorzata, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2018.

Eksponat jako medium. Spotkanie w pokoju Czapskiego, w: Granit i tęcza. Dzieła i osobowość Józefa Czapskiego, red. Pilch Anna i Włodarczyk Anna Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2019.

Z humanistyką czuję łączność od urodzenia, choć nie w kontrze do nauk ścisłych. Mój umysł jest głęboko analityczny, nieustannie podsycany przez wrodzoną wysoką wrażliwość. Dzięki niej dostrzegam wszelkie subtelności. Nic nie uchodzi mojej uwadze.

Nauka stanowi integralną część mnie samej. Jako adiunkt na Wydziale Polonistyki UJ kształcę przyszłych nauczycieli, poszukując nieszablonowych rozwiązań. Prowadzę badania nad przemianami współczesnej dydaktyki i nieustannie rozwijam swoje kompetencje, a wyniki moich prac badawczych znajdują odzwierciedlenie w praktyce interpretacyjnej.

W każdym aspekcie życia wierzę, że towarzyszenie i świadomość wspólnej drogi jest najważniejsza. Interesuje mnie tak samo dogłębne spotkanie z człowiekiem i tekstem.

W pracy ze student(k)ami zbudowanie dialogicznej relacji i rozpoznanie indywidualnego potencjału staje się celem motywującym ich do autorefleksji i osobistego rozwoju.

W praktyce akademickiej wykorzystuję wiele dziedzin, które multimodalnie doświetlają obserwowany szczegół. Zamiłowanie do słuchowisk radiowych i krótkiego metrażu pozwala mi mocniej dokumentować rzeczywistość i rejestrować ją czułym okiem. Fascynuje mnie kino irańskie w takim samym stopniu jak kinematografia Krzysztofa Kieślowskiego.

Przestrzenie wyobraźni i pokłady wrażliwości mojej córki Sławy stanowią dla mnie wciąż niewyczerpany zasób doświadczeń i eksperymentów.

W wolnym czasie wsiadamy z rodziną na rowery albo zakładamy narty. Zdobywamy Polskę od Beskidów po Bałtyk na trasie WTR. Europę przemierzamy sycąc się widokami leśnych duktów i orzeźwiającą bryzą. Za nami już tysiące kilometrów.

Współcześnie trzeba oczekiwać, że edukacja polonistyczna będzie dawała możliwość licznych wyborów w sferze wielokulturowości, pomagała w budowaniu własnego wyobrażenia świata i ludzi, a także własnej tożsamości ucznia oraz takiej, która uczyłaby go otwartości na drugiego człowieka, na Innego. Takie stanowisko chroniłoby bowiem – zarówno nauczyciela, jak i ucznia – przed jego radykalizacją, to znaczy indoktrynacją, zliberalizowaniem czy redukcjonizmem stanowiska. Oprócz przyjmowania obiektywnych wartości młody człowiek zetknie się z wartościami dotąd pojmowanymi jako antywartości, co jednocześnie zwiększy jego otwartość na dostrzeganie i analizowanie wartości dotąd odrzucanych. W taki sposób uczeń będzie zdolny do przemiany wartości kultury w wartości, które doprowadzą go do budowania rozwiniętej świadomości aksjologicznej.

Etyka interpretacji tekstu literackiego. Postmodernizm. Humanizm. Dydaktyka, Kraków 2014, s. 36.

Sztuka interpretacji, zwłaszcza w szkolnej dydaktyce polonistycznej, musi się więc stać procesem wyrabiania ogólnych dyspozycji i umiejętności, pozwalających uczniowi na samodzielne podejmowanie wszelkich kroków interpretacyjnych w stosunku do nieznanych mu wcześniej tekstów, to jest spoza kanonu lektur. Warto jednocześnie uwrażliwić młodego czytelnika, iż niedefinitywność interpretacji wcale nie świadczy o dowolności odczytań czy braku jakichkolwiek reguł w jej zakresie. Etyka czytania tekstu wymaga bowiem zwrócenia uwagi na to, iż sam tekst wskazuje pewne kierunki i stanowi granicę dla pomysłowości i wyobraźni interpretatora. Istotne jest to, by uczeń potrafił wysłuchać tekst, wejść z nim w dialog, to jest ograniczyć się i być odpowiedzialnym w sposób etyczny.

Etyka interpretacji tekstu literackiego. Postmodernizm. Humanizm. Dydaktyka, Kraków 2014, s. 37.

Mniemam, że indywidualna lektura obrazu i tekstu to podstawa do zadawania pytań sobie, jako obserwatorowi, odbiorcy, interpretatorowi oraz współuczestnikowi kultury, tradycji i historii. Bliskie spotkanie i doświadczenie fotografii staje się przez to budowaniem współobecności w świecie i utrzymaniem egzystencjalnej ciągłości (zob. Barthes 2008: 151). Wierzę bowiem, że fotografia przynosi czasami najlepsze odpowiedzi na jeszcze niezadane pytania, które przychodzą do nas zupełnie przypadkiem, z zewnątrz, z obserwacji świata. Są lustrem dla nas samych. Odbiciem, które się jeszcze nie objawiło, a więc nie są czymś niezauważonym, niedostrzeżonym czy pominiętym. Nie mogły się wcześniej pojawić, gdyby nie ten moment wywołany spotkaniem z fotografią. To on je wyzwolił. Istotą zagadnienia jednak jest to, co i jak oraz po co obserwujemy? Tak fotograf, jak i widz muszą zadawać sobie te pytania. Poprzez snucie osobistej narracji odsłaniają one filozofię ujęcia, kadru, studium detalu.

Dotknięcie człowieka – wskrzeszenie obrazu : studium narracji pisanej fotografią Krzysztofa Millera, „Filoteknos”, tom 11: Figury pamięci : czytanie – doświadczenie – emocje), Wrocław 2021, s. 157.

Trzeba jednak pamiętać o nietrwałości znaczeniowej fotografii. Obraz bowiem dotąd odnosi się do fragmentu rzeczywistości i jest nośnikiem pewnych znaczeń, dokąd funkcjonuje w opinii publicznej. I nawet jeśli współcześnie mamy trudność dostrzegania samych siebie w procesie dziejowym, to możliwość wyartykułowania własnych zapośredniczonych w fotografii doświadczeń wzmacnia naszą kulturową tożsamość. Fotografia jest świadectwem i samowyzwalaczem pamięci, kontekstową grą.

Dotknięcie człowieka – wskrzeszenie obrazu : studium narracji pisanej fotografią Krzysztofa Millera, „Filoteknos”, tom 11: Figury pamięci : czytanie – doświadczenie – emocje), Wrocław 2021, s. 166.

W odbiorczej i interpretacyjnej grze idzie przecież o wyakcentowanie entuzjazmu widza, żywej reakcji na dzieło, a co najważniejsze – poszerzenia przestrzeni własnych refleksji, które niekoniecznie wzbogaciłaby przedwcześnie dostarczona wiedza na temat samego artefaktu. Miarą głębi przeżycia dzieła sztuki są bowiem nasze wrażenia, uruchomione analogie, wspomnienia i rozmaite myśli. To one budzą głód poznania. W tej grze z dziełem wcale nie chodzi o jego całościowy odbiór, szczegółową i domkniętą interpretację. Studiowanie detalu to niemal cielesna bliskość z twórcą, dotknięcie go w relacji patrzenia–malowania. Istotą tego dialogicznego spotkania jest natknięcie się na opór, moment, detal, które mogą (choć nie muszą) stanowić swoistą kwintesencję poetyckości obrazu. W istocie są przecież świadectwem tego, jak przemówił do nas, a tym samym w jakiś sposób wyznaczył nasz stosunek do świata poprzez ujmujący szczegół lub wywołane wrażenie. Innymi słowy, ten, kto patrzy z bliska, zyskuje głębsze spojrzenie w głąb samego siebie.

Artystyczne imaginaria „Płonącej żyrafy”: Dalí – Grochowiak – Pinińska-Bereś, w: Międzyliteratura jako przestrzeń dialogu : studia dedykowane pamięci Profesor Anny Pilch, red. A. Włodarczyk, S. Borowicz, K. Wawer, seria: Narracje w Edukacji, Kraków 2022, s. 83.

Anna Włodarczyk

Autorka książek

Współredaktorka książek

Wybrane publikacje naukowe

bio LIFESTYLE

Anna Włodarczyk